Wieści z Jemenu

Wracamy do Polski - no i mamy mieszane uczucia. Z jednej strony tęsknimy za rodzinami, ojczyzną, "swoją" kulturą i obyczajami, chlebem razowym z margaryną i świeżymi truskawkami. Z drugiej jednak nie ukrywamy: po czterech miesiącach pobytu nadal dobrze czujemy się w Jemenie. Nie jest to oczywiście miejsce, w którym chcielibyśmy zostać na stałe - różnice kulturowe są zbyt duże - ale niewątpliwie wkrótce będziemy tęsknić za sanańską Starówką, wyciem muezzinów, którzy jeszcze na początku pobytu codziennie budzili nas w nocy i ludźmi, którzy wciąż nie poddali się wszechobecnej globalizacji i nadal kultywują swoje tradycje.

Słynne Wadi Hadamawt. Nie ma chyba nikogo, kto planując wyjazd do Jemenu i szukając informacji o tym kraju nie spotkałby się z tą nazwą. Obok Sany prawdopodobnie najpopularniejszy cel wypraw turystów. Szibam - najsłynniejsze miasto tego regionu, jest jednym z trzech miejsc w Jemenie wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO (oprócz niego znajdują się na niej jeszcze starówki w Sanie i Zabidzie).

Lot z Sany do Addis Abeby był przyjemny i krótki - około 2 godzin. Podczas podchodzenia do lądowania z zapartym tchem patrzyliśmy na coś, czego po kilku miesiącach pobytu w Jemenie szczególnie nam brakowało: na zieleń. Przede wszystkim pól, ale gdzieniegdzie widzieliśmy także niewielkie skupiska drzew.

Na ostatnie dwa dni na Sokotrze nie mieliśmy już pomysłu. W zasadzie obejrzeliśmy wszystko, co ona oferuje i byliśmy już zmęczeni niewiarygodnym upałem oraz drożyzną. Jej przykład: na wyspie jest jedna kawiarenka internetowa, w Hadibu. Internet kosztuje 20 rijali za minutę, czyli po przeliczeniu około 18 złotych za godzinę...

Trochę obawialiśmy się niespodziewanych odwiedzin wieczorem lub w nocy, ale nikt nie zakłócił naszego spokoju. Rano wstaliśmy około 5, ciesząc się krótkim chłodem poranka i wspaniałymi krajobrazami. Wkrótce jednak zaczęliśmy żałować, że z naszym kierowcą umówiliśmy się dopiero o 11, ponieważ upał stawał się nie do wytrzymania i wolelibyśmy być już w drodze pędząc w samochodzie z otwartymi szybami.

Z naszego powrotu ucieszył się samozwańczy przewodnik, który pierwszego dnia przywiózł nas z lotniska do hotelu. Zawsze kiedy w nim nocowaliśmy, rankiem mogliśmy liczyć na jego bardzo męczącą obecność i stałe oferty pomocy i wspólnych wycieczek. Załamani doświadczeniami z autostopem, postanowiliśmy zaryzykować i wybrać się z nim na wyprawę.

Wstaliśmy o 5 rano. Mniej więcej do 6 przyjemnie kąpaliśmy się w letniej wodzie oceanu, później upał uświadomił nam, że czas jak najszybciej wyruszać. Najdalej na wschód wysunięta osada na Sokotrze nosi tę samą nazwę jak półwysep - Irsil. Faktycznie był w niej sklep, a nawet szkoła bez szyb w oknach, chociaż domostw było najwyżej kilkanaście.

Następnego dnia postanowiliśmy wyruszyć na zwiedzanie wyspy autostopem. Myśleliśmy, że może będzie to dość trudne, ale wyjeżdżające z Hadibu samochody chętnie się zatrzymywały i wkrótce, stojąc na pace kolejnych samochodów terenowych, mknęliśmy na wschód wyspy. Naszym celem był kraniec Sokotry, półwysep Irsil.

Samolot na Sokotrę wylatywał o 5 rano w piątek. Linie lotnicze "Yemenia" nakazują w regulaminie stawienie się do odprawy dwie godziny przed odlotem samolotu krajowego, więc już o 3 byliśmy na lotnisku i... było to zupełne nieporozumienie. Szybko przeszliśmy kolejne etapy odprawy i przez ponad 1,5 godziny, zaspani, musieliśmy bezczynnie czekać na odlot.

W Jemenie jest mnóstwo dzieci. Dzieci i młodzież stanowią około 50% całej populacji. Zjawisko to jest zauważalne także w stolicy, Sanie. Na każdej, nawet najmniejszej uliczce, można spotkać bawiące się dzieci. Bawią się one czym popadnie, pusta butelką, puszką służącą za piłkę, lub kamieniami.

Są dwia zjawiska, które w szczególny sposób irytują nas w tym kraju. Chociaż słowo "irytują" jest chyba zbyt łagodne... Pierwsze z nich to stosunek Jemeńczyków (oczywiście mężczyzn) do kobiet, szczególnie nie-muzułmanek, drugie z nich to opisywana już wcześniej wszechobecność śmieci, brud i niechlujstwo. Odważymy się tutaj używać mocnych sformułowań i opinii, ale dotychczasowe doświadczenia zarówno nasze, jak i naszych współlokatorów, nie pozostawiają nam w zasadzie wyboru.

Noclegu nie mogliśmy zaliczyć jednak do komfortowych. Pomimo otwartych okien i pracującego całą noc dużego, zawieszonego pod sufitem wiatraka, upał był męczący. Do tego komary i inne gryzące owady. Jednych z nas pogryzły mocniej, innych mniej... Także pomimo zaledwie kilku godzin snu obudziliśmy się sami przed szóstą.

Postanowiliśmy poznać zalety i wady podróżowania po Jemenie samochodem. Nasi współlokatorzy mieli już takie doświadczenie (Arek przejechał samochodem już 5 tysięcy kilometrów po tym kraju) i gorąco zachęcali nas do wspólnej wyprawy. Podstawowa zaleta podróżowania samochodem to niezależność czasowa, w tym brak konieczności częstego zmieniania środka lokomocji, wygoda i swoboda decyzji co do kierunku jazdy.

Przed przyjazdem spodziewaliśmy się, że Jemen będzie tańszy. Tzn. generalnie jest to kraj tani, ale mimo wszystko za wiele towarów i usług trzeba płacić dość dużo. Nie opłaca się na przykład kupować lokalnej karty telefonii GSM. Sporo kosztuje nocleg w hotelach, szczególnie w popularnych miejscowościach i jeśli podróżujemy samotnie lub w dwójkę.

Pewnego dnia Błażej wybrał się na zakupy do najbliższego supermarketu "Al-Huda". Zwykle chodzimy tam, gdy mamy więcej rzeczy do kupienia, ponieważ w małych sklepikach na Starym Mieście nie można dostać wszystkiego, a poza tym - jak to jest i u nas - jest tam nieco taniej. Do sklepu tego j

Wreszcie. Długo oczekiwana, nieco demonizowana, ale niewątpliwie potrzebna - zaczęła się pora deszczowa. Podczas ostatnich 30 dni padało tylko raz - była to krótka, ale dość intensywna ulewa. Teraz - pada niemal codziennie, zawsze po południu. Rano jest słonecznie i nadal bardzo ciepło, podczas deszczu przyjemnie nieco się ochładza, ale w żadnym razie nie jest chłodno.

Postanowiliśmy w końcu wybrać się na parę dni w góry. Obszary wysokogórskie (2000 - 3600 m.n.p.m.) zajmują praktycznie całą zachodnią część Jemenu, za wyjątkiem wybrzeżnych nizin. Do wyboru jest naprawdę wiele kierunków, ale ponieważ nie znamy tych gór, zdecydowaliśmy się skorzystać z porady przewodnika po Jemenie (Lonely Planet).

Zgodnie z tym jak umówiliśmy się dzień wcześniej, o 11.30 zadzwoniliśmy do Ramadana. Powiedział, że za 30 minut będzie przy bramie Bab Al-Jemen. Od razu okazało się jednak, że mamy do czynienia z typowym arabskim spóźnianiem się - przyszedł jakby nigdy nic po 50 minutach. Nie wpłynęło to jednak na nasze humory, Ramadan bowiem od poczatku wzbudził naszą sympatię.

Środowy poranek nie zapowiadał tak ciekawego dnia. Po południu postanowiliśmy zjeść coś w jednym z lokali na Starówce. Po drodze zaciekawiły nas pewne drewniane drzwi, prowadzące z wąskiej uliczki na niewielki dziedziniec z którego, jak się później okazało, wchodziło się do meczetu.

Podczas podróży powrotnej z Tihamy do Sany, w jednej z wieloosobowych taksówek, poznaliśmy niezwykłego Jemeńczyka. Miał około 25-30 lat, studiował anglistykę na uniwersytecie w Al-Hudajdzie i właśnie jechał na zajęcia z rodzinnej miejscowości położonej na zboczu gór stanowiących wschodnią granicę Tihamy.

Następny - i jak się okazało ostatni - dzień naszej wędrówki, był dla nas prawdziwą męczarnią. Ale od samego rana uparcie szliśmy wypatrując Al-Chauchy. Tuż przed miastem wprawiliśmy w osłupienie samotnego żołnierza, który kontrolował wjeżdżające i wyjeżdżające z miasta samochody.

Następnego dnia wyruszyliśmy w drogę jeszcze przed godziną szóstą. Na plaży w Wadi Milh pozdrawialiśmy rybaków, którzy podobnie jak my wyruszali o świcie. Odgłos silników ich łodzi długo jeszcze towarzyszył nam podczas dalszego marszu w kierunku północnym. Tuż za wioską kończył się gaj palmowy i ponownie zaczynała półpustynia - rozległy, płaski obszar porośnięty z rzadka suchymi, niskimi krzewami.

Budzik w telefonie komórkowym nastawiłem na godzinę 5.15. Byliśmy świadomi tego, że wobec upałów panujących w ciągu dnia na marsz musimy wykorzystywać przede wszystkim poranki oraz późne popołudnia. Świtało już około 6.00, więc każdego dnia mniej więcej o tej porze byliśmy już w drodze.

Tihama jest wąską, w przeważającej części pustynną lub półpustynna krainą ciągnącą się wzdłuż wybrzeża Morza Czerwonego. W szczególny sposób od pozostałej części Jemenu odróżnia ją nizinne ukształtowanie powierzchni, znacznie wyższe niż w górach temperatury oraz niewielkie wahania temperatury pomiędzy dniem i nocą.

...to pełna fascynacja. Wszystko jest inne: ludzie, kultura, język, pogoda, warunki mieszkaniowe, żywność, transport. Każda godzina spędzona poza domem to kolejne zaskakujące doświadczenia. Największy pozytyw: stosunek ludzi do obcokrajowców (ale to niestety dotyczy tylko mężczyzn, o czym więcej napiszemy przy innej okazji).

Po kilku miesiącach oczekiwania w końcu wyjazd. Pierwotnie liczyliśmy na uzyskanie stypendium jeszcze pod koniec ubiegłego roku, jednak biurokracja zarówno po stronie polskiej jak i jemeńskiej skutecznie uniemożliwiła zrealizowanie tego planu. W Sanie od jesieni byli już pozostali stypendyści z Polski: Dorota, Ela i Arek, do Bożego Narodzenia była także Dominika, która jednak zrezygnowała ze stypendium.