Położenie

Jezioro Bajkał leży w południowowschodniej części Syberii między 51°29' i 55°46' szerokości geograficznej północnej oraz między 103°44' i 109°55' długości geograficznej wschodniej. Obszary bezpośrednio przyległe do jeziora nazywa się Przybajkałem. Od zachodu Przybajkale sąsiaduje z rozległym Płaskowyżem Leńsko-Angarskim. Na południowym-zachodzie styka się z masywem Sajanu Wschodniego, a od południa z Wyżyną Mongolską. Wielki obszar na wschód od Bajkału, rozciągający się aż do Amuru, to Zabajkale. Na północy rozpościera się Wyżyna Północnobajkalska oraz wysunięte na wschód Góry Stanowe. Tereny te należą do trzech jednostek administracyjnych: obwodu irkuckiego, Ust'-Ordyńsko-Buriackiego Okręgu Autonomicznego oraz Republiki Buriacji.

Ukształtowanie terenu

W krajobrazie Przybajkala dominują łańcuchy górskie. Wzdłuż zachodniego brzegu ciągną się dwa pasma: Góry Nadmorskie (Primorskij Chriebiet) na południu oraz Góry Bajkalskie (Bajkalskij Chriebiet) na północy. Nad północno-wschodnimi brzegami jeziora wznoszą się szczyty Gór Barguzińskich (Barguzinskij Chriebiet). Od południowego- wschodu przylegają niewysokie Góry Gołondińskie (Gołondinskij Chriebiet) oraz Ułan-Burgasy. Na południu zamykają Bajkał góry Chamar Daban. W większości są to pasma o rzeźbie wysokogórskiej. Najwyższe góry, o wysokościach przekraczających 3000 m n.p.m., znajdują się na zachód od południowego krańca Bajkału. Są to należące do łańcucha Sajanu Wschodniego: Tunkińskie i Kitojskie Golce oraz Sajan Wielki z najwyższym szczytem - Munku- Sardyk o wysokości 3491 m n.p.m.

Średnie wysokości pasm przylegających bezpośrednio do Bajkału wynoszą od 1700 do 2500 m n.p.m. Ważną rolę w kształtowaniu się krajobrazu górskiego wokół Bajkału odegrało zlodowacenie plejstoceńskie. Największe lodowce występowały w Górach Barguzińskich, Górach Bajkalskich i Chamar Daban. Ślady zlodowacenia w postaci cyrków glacjalnych i moren są dość liczne. Równie często spotyka się polodowcowe jeziora będące wielką ozdobą gór. Najpiękniejsze i największe - jezioro Frolicha (16,5 km2, 80 m głębokości) - znajduje się w północnej części Gór Barguzińskich. Poza zlodowaceniem na kształtowanie rzeźby miały wpływ (i nadal mają) ruchy masowe oraz procesy krasowe.

Jedyne stosunkowo równe miejsca na tym obszarze to dna rozległych kotlin i dolin. Na zachód od południowego krańca Bajkału, między górami Chamar Daban a Tonkińskimi Golcami rozciąga się Kotlina Tunkińska, przez którą płynie rzeka Irkut. W przeciwległym północno- wschodnim regionie leży Kot lina Górnoangarska. Góry Barguzińskie i Góry Ikackie oddziela od siebie Kotlina Barguzińska z rzeką Barguzin. Na południu znajduje się dolina Selengi, a po drugiej stronie jeziora - dolina Angary.

Ukształtowanie dna

Równie urozmaiconą rzeźbę jak okolice Bajkału ma misa jeziora. Dwa główne podwodne grzbiety dzielą ją na trzy baseny: północny, środkowy i południowy. Najwyższy jest Grzbiet Akademicki (Akademiczeskij Chriebiet) ciągnący się od wyspy Olchon do przylądka Bałukan. Rozdziela on baseny północny i środkowy, a jego kulminacją są wyspy Uszkanie. Między basenami środkowym i południowym znajduje się Grzbiet Środkowobajkalski o długości ok. 100 km. Przekrój poprzeczny misy jest asymetryczny, zbocza północno-zachodnie są bardziej strome od południowowschodnich.

Ukształtowanie dna w wielu miejscach przypomina górzystą górzystą krainę. Część tych podwodnych wzniesień jest niwelowana przez gromadzące się tam osady. Są to produkty erozji brzegów, szczątki organiczne oraz materiały przyniesione przez rzeki. Wyróżnia się wśród nich trzy warstwy: pierwsza to osady najmłodsze liczące do 1,7 mln lat, wiek drugiej szacuje się w granicach 1,7 - 4 mln. Trzecia warstwę tworzą osady w wieku od 4 - 16 mln lat. W wyniku wierceń dokonanych w południowej części brzegów miąższość starobajkalskich osadów oszacowano na 900 - 1200 m. Przypuszcza się, że pokłady osadów w delcie Selengi sięgają aż 6000 m.

Wybrzeża

Wybrzeża Bajkału są różnorodne. Można je podzielić na dwa typy: tektoniczno-abrazyjne i akumulacyjne. Najczęściej występują urwiste i strome brzegi, natomiast łagodne brzegi akumulacyjne spotyka się zwykle przy ujściach rzek. Wały brzegowe zbudowane z piasku lub otoczaków stanowią charakterystyczną formę, ciągnącą się prawie na całej długości wybrzeża. Powstały one pod wpływem działania fal, a ich wysokość może dochodzić do 3 m.

Klimat

Regularne badania klimatu Bajkału rozpoczęto pod koniec XIX wieku. Zorganizowano wtedy dwie stacje stacje meteorologiczne: w Kułtuku i w Gołoustnoje. Ich założycielem był pionier bajkalskiej klimatologii  A. A. Wozniesieński. W 1908 r. opublikował on pierwszy zarys właściwości klimatycznych Bajkału. Region nadbajkalski charakteryzuje się klimatem kontynentalnym, co przejawia się m.in. dużymi różnicami temperatur między zimą i latem. Jednakże w porównaniu z pozostałą częścią Syberii Wschodniej posiada on pewne swoiste cechy, spowodowane obecnością ogromnej masy wodnej Bajkału. Różnica między bilansem cieplnym jeziora a sąsiadującymi z nim górami jest najważniejszym czynnikiem kształtującym klimat tego regionu.

Wpływa on nie tylko na temperaturę, ale także na przestrzenny i czasowy rozkład opadów oraz na roczny rozkład ośrodków ciśnienia atmosferycznego (powstaje silna lokalna cyrkulacja powietrza). Latem nad jeziorem temperatura jest zwykle o około 10°C niższa niż w regionach położonych w głębi lądu. Zimą odwrotnie - gdy w Irkucku jest 25°C mrozu, nad Bajkałem temperatura nie spada poniżej -15°C. Na obszarach oddalonych od jeziora roczna amplituda temperatur wynosi około 45 - 50°C, natomiast na wybrzeżu od 30 - 34,5°C.
 

Najcieplejszym miejscem nad Bajkałem jest Zatoka Piaszczysta, średnia temperatura roczna wynosi tu 0,4°C. Latem na wybrzeżach Bajkału temperatura waha się w granicach 15 - 25°C. Na terenach położonych w głębi lądu upały często przekraczają 30°C. Okolice jeziora odznaczają się dużą ilością dni słonecznych. Nasłonecznienie jest tu podobne jak w północnej części Półwyspu Krymskiego.

Wiatry

Niezależnie od pory roku nad Bajkałem przeważają wiatry zachodnie i północno-zachodnie. Specyficzny układ ciśnień oraz ukształtowanie terenu (głębokie doliny) są przyczynami wytworzenia się nad Bajkałem charakterystycznego i niezmiennego systemu wiatrów. Większość z nich ma wśród miejscowej ludności swoje nazwy, pochodzą one najczęściej od nazw dolin, z których wieją. Dzieli się je na dwie grupy: podłużne i poprzeczne. Wiatry podłużne wieją wzdłuż osi Bajkału, z północnego wschodu i z południowego zachodu. Obejmują one całą powierzchnie jeziora, dlatego też nazywa się je wiatrami przechodnimi. Są to:

• wierchowik (na północy nazywany także "angarą") - jest suchy i silny, powstaje w dolinie Górnej Angary; związany jest z piękną słoneczną pogodą, na jeziorze powoduje wysokie fale,
• kułtuk - wiatr południowo - zachodni, wieje z zatoki Kułtuk, jest silniejszy od wierchowika, może osiągać prędkość 20 m/s, pogoda zwykle jest pochmurna, a jezioro nabiera szarej barwy.

Gdy wierchowi i szełonnik wieją równocześnie, powstają wysokie fale zwane tołkaczami. Wiatry poprzeczne mają kierunek północno - zachodni lub południowo - wschodni. Najczęściej są to tzw. gornyje, czyli zachodnie i północne wiatry fenowe (halne). Pojawiają się nagle i uderzają z ogromną siłą, wywołując sztormy. Mogą osiągać prędkość ponad 40 m/s. Ich nadejście można rozpoznać po gromadzących się na szczytach gór białych obłokach Stratocumulusach. Najgroźniejszym wiatrem tego typu jest sarma. Wypada ona gwałtownie i niespodziewanie z doliny rzeki Sarma, siejąc wszędzie spustoszenie. Jest przyczyną powstawania wyjątkowo niebezpiecznych fal. W porywach osiąga prędkość 60 m/s. Inne wiatry gornyje to:

• charachiacha wiejąca z doliny rzeki Gołoustnaja
• buguldiejka wiejąca z doliny rzeki o tej nazwie.

Pozostałe wiatry poprzeczne to:

• barguzin - słaby wiatr wiejący z doliny rzeki Barguzin,
• angara - silny wiatr powodujący duże opady deszczu na południowym brzegu,
• szełonnik - ciepły fen z gór Chamar Daban,
• pokatucha – wieje z Chamar Daban i przynosi duże opady.

W okresie letnim nad jeziorem powstaje lokalny obszar podwyższonego ciśnienia. Gdy ciepłe powietrze spływa z gór na chłodną taflę jeziora, następuje kondensacja pary wodnej i tworzą się mgły. Są to tzw.mgły napływowe (adwekcyjne), powstają najczęściej w nocy i utrzymują się do godzin rannych. Najczęstsze są w lipcu.

Opady

Rozkład opadów nad obszarami wokół Bajkału jest nierównomierny. Największe opady występują w górach, średnio ponad 1000 mm rocznie. Mała ilość opadów jest charakterystyczna dla obszarów leżących na południowy wschód od łańcuchów górskich. Znajdują się one w głębokim cieniu opadowym spowodowanym efektem fenowym. Objęta jest nim cała powierzchnia jeziora (cień Gór Nadmorskich i Bajkalskich).

W cieniu Gór Barguzińskich leży Kotlina Barguzińska. Na tych terenach opady wynoszą ok. 200 mm rocznie. Zdecydowaną większość rocznych opadów stanowią jesienne deszcze, opady śniegu są kilkakrotnie niższe. Na przykład w górach Chamar Daban spada 1159 mm deszczu i jedynie 150 mm śniegu. Jest to kolejny przejaw klimatu kontynentalnego. Specyficzny rozkład opadów sprawia, że pokrywa śniegowa na Bajkale jest niewielka. Najwcześniej tworzy się na północy, bo już około 25 października, na pozostałym terenie w pierwszej połowie listopada. W niektórych miejscach, jak np. u ujścia Sarmy, pokrywa śniegowa powstaje dopiero w pierwszej dekadzie stycznia. Najwcześniej śnieg ustępuje na południu, na przełomie marca i kwietnia, na północy dopiero pod koniec kwietnia.

Miąższość pokrywy śnieżnej na wybrzeżach jest zależna od panujących tam wiatrów. Generalnie najmniejsza jest w środkowej części Bajkału (8 cm na zachodnim brzegu, 14 cm na wschodnim). Niekiedy silne wiatry zachodnie potrafią całkowicie wymieść śnieg odsłaniając powierzchnię lodu. Wywiewany śnieg gromadzi się na północno- i południowo- wschodnich wybrzeżach. Na południu grubość pokrywy śniegowej może wynieść 44 cm, w części północnej jest ona o połowę cieńsza. W górach miąższość śniegu wynosi średnio od 60 do 100 cm, a w wyższych partiach ponad 250 cm. Często schodzą lawiny.

Wieczna zmarzlina

Szczególne warunki klimatyczne na obszarze Przybajkala sprzyjają utrzymywaniu się tu wiecznej zmarzliny. Wolne są od niej tylko tereny leżące nad Angarą i w delcie Selengi. W większości jest to zmarzlina wyspowa, której miąższość wynosi od 20 do 130 m, a temperatura od -0,1 do -1°C. Obszary górskie (północna część Gór Bajkalskich, większość Gór Barguzińskich, Chamar Daban, Ułan-Burgasy) pokryte są zmarzliną nieciągłą, czyli taką w której spotyka się miejsca nie zamarznięte. Płaszczem zwartej marzłoci, o miąższości od 200 do 300 m, pokryte są wyższe partie Gór Barguzińskich i Chamar Daban. Średnia roczna temperatura gruntu w tych miejscach wynosi od -1 do -3°C.

Pokrywa lodowa

Ważną cechą odróżniającą Bajkał od innych wielkich jezior jest pokrywa lodowa skuwająca co roku całą jego powierzchnię. Proces jej powstawania jest długi i skomplikowany zamarzanie utrudniają silne wiatry i prądy wodne. Lód może przybierać rozmaite kształty, zależnie od tego kiedy się formuje w czasie zamarzania jeziora czy też zimą. Gdy jezioro zaczyna zamarzać w październiku, na nadbrzeżnych skałach tworzą się fantazyjnie ukształtowane tzw. nabryzgi (ros. sokuj), a wzdłuż brzegów powstają pasy lodu nazywane zabrzegami. Na południowym-wschodzie zabrzegi mogą przybrać kształt wałów o grubości 5 - 6 m. Wały są wymywane przez fale, kruszą się, a odpadłe od nich fragmenty (tzw. lód okruchowy) łączą się w pola lodowe, jednocześnie na powierzchni jeziora tworzy się warstwa przezroczystego lodu.

W listopadzie i grudniu lody wielokrotnie pękają i ulegają przemieszczaniu. Kry nasuwają się na siebie, tworząc lód warstwicowy, w niejednym miejscu powstają nagromadzenia zwałów lodu nazywane torosami. W styczniu, kiedy całe jezioro jest już zamarznięte, jego powierzchnia nie przypomina gładkiej tafli. Tworzą ją fragmenty cienkiego i gładkiego lodu, grubszych pokładów lodu warstwicowego, a także torosów. W niektórych miejscach (szczególnie na północno-zachodnim wybrzeżu) spotyka się omiecione przez wiatr duże powierzchnie czystego, niezwykle przeźroczystego lodu. Grubość jego waha się od 70 o 130 cm. Lód warstwicowy może być znacznie grubszy.

Wykształcona powłoka lodowa nie pozostaje w stanie spoczynku. Na skutek zmian temperatury lód pęka, tworząc różnego rodzaju szczeliny. Co roku szczeliny tworzą się zawsze w tych samych miejscach (są to tzw. szczeliny stanowe), dzieląc pokrywę lodową na pola o średnicy sięgającej 30 km. Szerokość szczelin może wynosić nawet kilka metrów. W czasie ocieplenia pokrywa lodowa rozszerza się, spiętrzając ogromne bryły lodu. Zwały te, tak jak szczeliny, powstają w tych samych punktach i dlatego nazywa się je torosami stanowymi. Ich długość może dochodzić do kilku kilometrów.

Proces tajenia lodu jest równie złożony. Jeszcze w czasie zimy w niektórych miejscach lód topi się od spodu, tworząc tzw. oparzeliska. Proces ten zachodzi w punktach wypływu cieplejszych wód głębinowych i w pobliżu gorących źródeł. Pojawianie się ich co roku w tych samych miejscach świadczy o występowaniu stałych prądów podlodowych. Później lód rozpada się na słupki i igły, powiększają się oparzeliska i szczeliny, ruszają pola lodowe. Na południu jezioro oczyszcza się w pierwszej połowie maja, tymczasem na północy ostatnie kry można jeszcze zobaczyć na początku lipca.

Lodowa powierzchnia Bajkału od dawna była wykorzystywana jako szlak komunikacyjny. W XVII w. kupieckie karawany zdążały tędy do Chin, wioząc "miękkie złoto" – syberyjskie futra, tędy też wracały z chińskim jedwabiem i herbatą. Do dziś Bajkał jest ważnym szlakiem komunikacyjnym. Już 8 - 9 dni po zamarznięciu całego jeziora rozpoczyna się transport po lodzie. Jego grubość wynosi wtedy ok. 35 cm. Trzeba zaznaczyć, że lód bajkalski odznacza się bardzo dużą wytrzymałością - tafla półmetrowej grubości może wytrzymać nacisk 50 ton! Pomimo dużej wytrzymałości lodu podróżowanie po Bajkale nie jest łatwe ani bezpieczne. Ciągnący się kilometrami lód torosowy, szerokie szczeliny, często zdradziecko zasklepione cienką warstewką lodu potrafią z podróży po jeziorze uczynić prawdziwie niebezpieczną przygodę.

Pierwsze systematyczne badania stosunków lodowych na Bajkale przeprowadzili w latach 1869 - 1876 Benedykt Dybowski i Wiktor Godlewski.

Najstarsze opisy bajkalskich lodów pozostawił Mikołaj Spafarij, poseł cara Aleksieja Michajłowicza do Chin. W 1675 r. przejeżdżał przez Bajkał w drodze do Pekinu. Oto fragment jego relacji:
"...lód jest gruby na sążeń lub więcej i dlatego jeżdżą po nim zimową porą na saniach i nartach, aliści strach wielki, jako że dyszy tam morze, rozdziera się na poły i powstają rozziewy szerokie na trzy sążnie lubo i więcej, a woda z nich nie rozlewa się po lodzie, jeno niebawem znów się schodzi i w miejscu owem powstaje jakby wał lodowy; zimową porą wszędzie na Bajkale szum wielki i grzmot pod lodem, jakby z armat bili (nieświadomych groza zdejmuje), najwięcej między wyspą Olchon a Swiatym Nosem, gdzie srogi odmęt."

***
„Natrafialiśmy na rozrywy lodów różnej obszerności. Mniejsze od łokcia przeskakiwały konie z niewymowną szparkością, i te mnie nie były straszne. Szersze, np. od dwóch do trzech łokci, przejeżdżaliśmy za pomocą desek podścielonych, przez które i konie, i kibitki przechodziły [...]

Doznane w tej podróży wrażenia nigdy mi do tej pory z oczu nie schodzą. Na przykład: przez otwór łokcia mniej lub więcej szerokości skaczą konie, lód usuwa się, woda na wierzch wytryska, kibitki z końmi idą w głąb; pierwsza para koni zrywa się na stalszy lód, powózka z nami za nią idzie, my wychodzim jakby z nurtów wody”.
Pamiętnik Xiędza Ciecierskiego... Lwów 1865

Geologia

Według współczesnych teorii wiek Bajkału sięga 25 milionów lat. Nie ma drugiego równie starego jeziora na Ziemi. Przypuszcza się, że na przełomie paleogenu i neogenu w wyniku ruchów tektonicznych utworzyły się podłużne obniżenia, które z czasem napełniły się wodą - uznaje się je za początki jeziora. Znacznie później, około półtora miliona lat temu (przełom trzeciorzędu i czwartorzędu), zaczęło wykształcać się zapadlisko bajkalskie i otaczające je góry. Główną rolę w kształtowaniu kotliny Bajkału miały pionowe ruchy skorupy ziemskiej o charakterze uskokowym. Polegały one na zapadaniu się i jednoczesnym wypiętrzaniu fragmentów skorupy ziemskiej wzdłuż linii spękań. Ich świadectwem są urwiste brzegi jeziora stromo opadające w głębiny.

Największe uskoki można spotkać na zachodnich brzegach Bajkału. W tym czasie powstały też inne zapadliska typu bajkalskiego. Na północnym wschodzie są to kotliny: Barguzińska, Górnoangarska, Cypińska oraz Mujsko-Czarska. Na południowym zachodzie znajduje się Kotlina Tunkińska. Wszystkie, podobnie jak zapadlisko bajkalskie, przebiegają z południowego zachodu na północny wschód, jedynie Kotlina Tunkińska ma przebieg równoleżnikowy. Oczywiście tak samo ukierunkowane są łańcuchy górskie otaczające kotliny.

W plejstocenie dodatkową rolę w formowaniu zapadliska miały lodowce spływające z gór otaczających jezioro. Zapadlisko Bajkału jest głównym ogniwem bajkalskiej strefy ryftowej, znajdującej się na granicy płyty angarskiej, tarczy audańskiej oraz płyty zabajkalskiej. Jej długość sięga 2000 km, a szerokość 80 km. Ruchy w obrębie strefy trwają do dzisiaj - jej brzegi rozchodzą się z prędkością 2 cm na rok. Skutkiem są liczne trzęsienia ziemi. W ciągu roku sejsmografy nad Bajkałem rejestrują około 2 tys. ruchów. Silniejsze trzęsienia, o sile 5 - 6 stopni (w skali dwunastostopniowej), zdarzają się raz na 10 - 12 lat, a najsilniejsze, powyżej 7 stopni, powtarzają się co około 30 lat. W 1862 r. na skutek trzęsienia o sile 10 stopni zapadł się w północnej części delty Selengi wielokilometrowy fragment terenu (200 km2). W ten sposób powstała zatoka Prował. Drugie silne trzęsienie - 9,5 stopnia - miało miejsce w środkowym basenie Bajkału w 1952 r. Spowodowało ono obniżenie dna o 15 - 20 m.

Najbardziej narażone na poważne wstrząsy są góry Chamar Daban, delta Selengi, środkowa część Gór admorskich, Góry Bajkalskie, a także Irkuck. Innym efektem dużej aktywności tektonicznej są gorące źródła występujące licznie nad brzegami Bajkału.

Hydrologia

Głównym elementem systemu hydrologicznego na tym terenie jest Bajkał. Trafia do niego woda ponad 5 tys. rzek z obszaru położonego na południe i południowy wschód od jeziora (powierzchnia zlewni liczy 540 tys. km2). Główną pośredniczką w transporcie wody jest rzeka Selenga, mająca swe źródła w Górach Changajskich w Mongolii. Jej wody stanowią połowę wszystkich wód rzecznych trafiających do Bajkału. Drugą rzeką pod względem wielkości jest Górna (Wierchniaja) Angara, a trzecią Barguzin. Bezpośrednio do Bajkału wpada 460 rzek (najczęściej podaje się liczbę ustaloną przez J. Czerskiego: 336). Co roku wnoszą one do jeziora aż 59 km3 wody. Opady atmosferyczne dostarczają 9 km3. Pozostała część to wody podziemne - 2 km3 oraz woda pochodząca z kondensacji pary wodnej na powierzchni jeziora - 1 km3.

Objętość wody uchodzącej w ciągu roku z jeziora jest podobna: 60,5 km3 wypływa przez Angarę, 10,5 km3 wyparowuje. Rzeki wpadające do Bajkału mają zasilanie deszczowo-śniegowe. W ciągu roku ich dopływ jest nierównomierny. Od kwietnia do czerwca na skutek topienia śniegu w górach ilość wód w rzekach się zwiększa. Powoduje to regularnie zachodzące zmiany poziomu lustra jeziora. Najwyższy poziom wody jest we wrześniu, później stale się zmniejsza, by w kwietniu osiągnąć minimum. Różnice między najwyższym i najniższym stanem nie przekraczają 1 m. Gwałtowne zmiany poziomu wody mogą także następować w znacznie krótszym czasie. Niekiedy silne wiatry spędzają duże masy wody w kierunku jednego z brzegów. Wtedy na jednym końcu jeziora poziom wody się podnosi, a na drugim obniża.

Podobny efekt wywołują duże zmiany ciśnienia nad różnymi częściami akwenu. Gdy wiatr ustaje lub wyrównują się ciśnienia, spiętrzona woda wracając do równowagi powoduje powstanie stojącej fali - sejszy. Różnice poziomu powodowane przez wiatr czy ciśnienie na ogół nie są większe niż 35 cm. Wieloletnie badania wykazały także długookresowe wahania poziomu lustra. Ustalono, że wysokie stany wody powtarzają się co ok. 70 lat. Amplituda takich długookresowych zmian może wynosić ponad 2 m. Poziom wód w XIX w. znamy m.in. dzięki 16 naskalnym nacięciom wykonanym przez J. Czerskiego.

Wody Bajkału znajdują się w ciągłym ruchu. Na całej powierzchni jeziora występują wywoływane przez wiatr prądy poziome. Pionowa cyrkulacja wód jest wolna - wymiana powierzchniowych na głębinowe trwa 20 lat. Dla całkowitej wymiany wody w basenie północnym potrzeba 225 lat. Podobnie jak w oceanach, w Bajkale obserwuje się przypływy i odpływy, jednak ich amplituda jest niewielka, rzędu 2 – 3 cm .

Obszar na północ od Bajkału to dorzecza Angary i Leny. W swym górnym biegu rzeki te płyną przez Płaskowyż Leńsko-Angarski. Angara jest jedyną rzeką wypływającą z Bajkału. U swego źródła ma szerokość 1,1 km. Jej koryto oddzielone jest od misy jeziora progiem skalnym, który ogranicza wypływ z jeziora. W latach 50. XX w. wybudowano w Irkucku zaporę na Angarze, która spiętrzyła jej wody, tworząc Zbiornik Irkucki. W wyniku tej budowy poziom wody w Bajkale podniósł się o 1 m. W późniejszych latach wybudowano kolejne zapory, m.in. w Bracku, tworząc wielki system hydroelektrowni. Angara uchodzi do Jeniseju w okolicach Jenisejska (należy wiec do zlewiska Morza Karskiego). Najważniejsze jej dopływy na omawianym terenie to Irkut i Kitoj.

Lena jest trzecią pod wzglądem długości rzeką w Rosji (4400 km). Jej źródła znajdują się w Górach Bajkalskich na wysokości 930 m n.p.m., kilkanaście kilometrów od brzegów Bajkału. Główne dopływy Leny w górnym biegu to Anaj, Ilikta, Manzurka, Anga i Kirenga. Lena uchodzi do Morza Łaptiewów.

***
Gdyby do Bajkału nie dopływała woda, a tylko uchodziła w takim tempie jak przez Angarę, to opróżnianie jeziora trwałoby 380 lat.
***
Podczas sztormów Bajkał jest groźnym akwenem. Wysokość fal może sięgać ponad 5 m. Szczególnie sztormowa pogoda panuje tu od października do grudnia, wtedy najbardziej niespokojne są północno-wschodnie rejony Bajkału.

Latasz samolotami? Chcesz dowiedzieć się ile godzin spędziłeś łącznie w powietrzu? Jaki pokonałeś dystans i ile razy okrążyłeś równik? Do jakich krajów latałeś i jakimi samolotami...? Zobacz nową funkcjonalność transAzja.pl: Mapa Podróży
Narzędzie pozwala na zapisanie w jednym miejscu zrealizowanych podróży lotniczych, naniesienie ich tras na mapie oraz budowanie statystyk. Wypróbuj już teraz!