Sposób rozkładania jurty
- źródło: Przewodnik turystyczny "Szlak Transsyberyjski", Wydanie I, Kraków 2002
- copyright: © transazja
Stawiający jurtę rozpoczynają się od ułożenia drewnianej podłogi (szał) mającej kształt koła. Na jego zewnętrznym obwodzie ustawiają, zawsze po stronie południowej, drew niane drzwi chałga, które przywiązują włosiennym sznurem do kratownicy chana stanowiącej ściany jurty. Następnie tworzą konstrukcję dachową toono w postaci drewnianej obręczy wspartej na dwóch słupach i połączonej z kratownicą drążkami un. Drążki i słupy wspierające toono są kolorowo malowane. W niektórych jurtach, szczególnie tych położonych w terenach górskich, stosuje się trzeci słup wspornikowy dodający konstrukcji w stabilności. Czasem zaś zdarza się, w przypadku niewielkich jurt o funkcjach magazynowych, że nie ma wcale środkowych wsporników, a obręcz dachowa wspiera się jedynie na drążkach bądź przymocowanych do kratownicy, bądź opartych wprost na ziemi.
Gdy szkielet jurty już stoi, nasi konstruktorzy owijają go wojłokiem i białą tkaniną. Latem wystarcza zwykle grubsza tkanina, natomiast zimą konieczne jest stosowanie dwóch, trzech i więcej warstw wojłoku. Podczas upalnych dni tkanina bywa zwykle podwijana od spodu, co umożliwia lepszą cyrkulację powietrza. Ostatnim etapem jest umeblowanie wnętrza juty.
Wnętrze jurty kontrastuje z surowością mongolskiego pejzażu. Dużą rolę w tworzeniu specyficznego klimatu wnętrza jurty pełni kolorystyka. Ściany pokryte są tu bowiem czerwonymi materiałami lub dywanami, a pod nimi stoją pomarańczowe lub czerwone mebelki ozdobione różnokolorowymi wzorami i symbolami. Umeblowanie to tworzą zazwyczaj trzy łóżka, skrzynie, a często i kredensy. Na środku, obok pieca, którego komin wystaje przez otwór dachowy, stoi pomarańczowy stolik otoczony miniaturowymi krzesełkami. Stolik i piec tworzą symboliczną granicę oddzielającą poszczególne części jurty. W mongolskim domostwie panuje bowiem ścisły podział przestrzeni - prawa strona jurty, patrząc od wejścia (tj. strona wschodnia), stanowi część kobiecą, natomiast strona lewa (zachodnia) część męską. Miejsce honorowe znajduje się pod północną ścianą jurty (na wprost drzwi), a przestrzeń przy samych drzwiach uważana jest za część najmniej atrakcyjną. To wszystko ma swoje odzwierciedlenie w doborze miejsc przy stole. Goście sadzani są po stronie męskiej, zaś gospodyni i jej córki obsługują ich zajmując miejsca w kobiecej części jurty. Układ ten pojawia się czasem nawet w guanzach, tanich jadłodajniach lokowanych w jurtach bądź drewnianych barakach. W jurcie obowiązuje także cały szereg innych zwyczajowych nakazów i zakazów - warto się z nimi wcześniej zapoznać.
Kolisty kształt budynków nawiązujący do kształtu domostwa nomadów pojawia się także w architekturze klasztornej (tzw. styl mongolski). Właśnie ów kształt odróżnia go od stylu tybetańskiego, którego przykładem w Mongolii jest choćby świątynia Erdeni Dzu, czy stylu chińskiego z "lecącymi dachami", widocznego w większości świątyń buddyjskich w Mongolii i poza nią. Zdarza się, że style te łączą się i przenikają w ramach jednej budowli lub zespołu klasztornego. W stylu mongolskim dominuje drewno jako materiał budulcowy, w tybetańskim - kamień, natomiast chińskim - cegła i ceramika na pokrycia dachowe. Dla stylu tybetańskiego bardzo charakterystyczne są smukłe prostokątne okna zwieńczone masywnym okapem. Świątynie i klasztory, których przed rewolucją komunistyczną było blisko 3 tys. w całej Mongolii, budowano według ścisłych kanonów opisanych w specjalnych księgach wymogów architektonicznych. Stawiane były zwykle w miejscach eksponowanych, aby zwiększyć wrażenie ich potęgi. Wszystkie świątynie są zorientowane wejściami na południe. W zespołach klasztornych przed główną świątynią znajduje się plac ceremonialny: okrągły, wieloboczny lub kwadratowy (jest on szczególnie charakterystyczny dla świątyń w stylu mongolskim).
Rodzaje świątyń i klasztorów lamajskich:
- dacan – wyższa szkoła lamajska
-
dugan – mała świątynia, kaplica
-
sum – świątynia w zespole klasztornym lub stojąca oddzielnie
-
chijd – pojedyncza świątynia, kaplica
- churee – większy zespół klasztorny składający się z kilku świątyń.
Latasz samolotami? Chcesz dowiedzieć się ile godzin spędziłeś łącznie w powietrzu? Jaki pokonałeś dystans i ile razy okrążyłeś równik? Do jakich krajów latałeś i jakimi samolotami...? Zobacz nową funkcjonalność transAzja.pl: Mapa Podróży
Narzędzie pozwala na zapisanie w jednym miejscu zrealizowanych podróży lotniczych, naniesienie ich tras na mapie oraz budowanie statystyk. Wypróbuj już teraz!